Omzichtig gebundeld [8] - Sporen

Hoewel een aantal van de gedichten uit Omzichtig zelfs nog wat ouder is, ben ik het eerste gedicht van deze cyclus begonnen op Oudejaarsdag 2003. De eerste opzet van de bundel, die op dat moment compleet was, dateert van maart 2006. Meteen was er toen sprake van de opbouw in proloog - 13 gedichten - 2 entr'actes - 13 gedichten - epiloog - zottekap. De twee reeksen van 13 gedichten kwamen in de latere opzet van de bundel gespiegeld in verband met elkaar, dus 1 met 26, 2 met 25 enzovoort. Om deze koppeling te kunnen maken, heb ik er tijdens de samenstelling voor gekozen om oudere gedichten, die niet "in verband met" de cyclus zijn geschreven, toe te voegen.
Aan het handschrift van het eerste gedicht is hieronder te zien dat ik aan dit exemplaar gedurende vier maanden gewerkt heb.

Kladversie eerste opzet Omzichtig

Het is interessant om te zien uit welke periode de verschillende gedichten in de bundel dateren:
Geboortegrond - september/oktober 1993
Ouderlijk huis - april 1998
Begraafplaats - maart/oktober 2004
Amersfoortsestraat - februari 2006/januari 2008
Wilbrinkbos - april/juni 2004
Paradijs - december 2003/april 2004
Klaarwater - december 2003/april 2004
Grijze Veen - april/november 2004
Wikselaar - mei 2004/januari 2005
Eiland Knoek - mei 2004/januari 2005
Beulekampersteeg - december 2003/maart 2004
Carpe mortem - juli/oktober 2005
Kolkplas - mei 2004/januari 2005
Solse Gat - mei 2001
De jonkers - december 2005
Bosbouw - januari/maart 2002
Woningbouw - oktober 2000/januari 2001
Twaalf Apostelen - mei 2004/januari 2005
Uitgeweken - juni 2000/januari 2001
Buitenlust - april/november 2004
Gekke Steven - december 2005
Didymus - september 2005
Zeumerse Gat - maart/november 2004
Drieberg - september 2005
Onderduiken - september 1994
Paardeheuvel - mei/november 2004
Hell - december 2003/mei 2004
Tolnegen - december 2003/maart 2004
Stoet - januari/februari 1992
Stroomafwaarts - februari 2004
Tuin - oktober 2004
Damnatio memoriae - september 2003/februari 2004
Spoorloos - januari/februari 2006

Niet alleen is het oudste gedicht bijna 15 jaar ouder dan het jongste, eveneens is zichtbaar dat de opzet van de bundel is afgesloten met het spotdicht Spoorloos. Alleen Amersfoortsestraat (dat oorspronkelijk Bouwheerstraat heette, maar die straataanduiding bleek achteraf onjuist voor het pand waarom het ging) is naderhand nog toegevoegd. Hierdoor waren de eerste 13 gedichten er 14 geworden, waardoor de spiegeling niet meer geheel aanwezig was. Ik heb er daarom, min of meer op de valreep, voor gekozen om in de tweede reeks het (nu oudste) gedicht Stoet toe te voegen, waarvan het decor op een steenworp afstand ligt en dat ook qua thematiek goed in de bundel past.

Nu publicatie dichterbij komt, heb ik nog een keer goed naar de volgorde en de koppelingen gekeken en kom ik tot de volgende opbouw:

[P] Geboortegrond - [PS] Damnatio memoriae 
[1] Ouderlijk huis - [28] Tuin
[2] Begraafplaats - [27] Drieberg
[3] Eiland Knoek - [26] Wikselaar
[4] Amersfoortsestraat - [25] Stoet
[5] Wilbrinkbos - [24] Paardeheuvel
[6] Beulekampersteeg - [23] Twaalf Apostelen
[7] Uitgeweken - [22] Solse Gat
[8] Grijze Veen - [21] Onderduiken
[9] Kolkplas - [20] Zeumerse Gat
[10] Carpe mortem - [19] Didymus
[11] Klaarwater - [18] Stroomafwaarts
[12] Gekke Steven - [17] De jonkers
[13] Buitenlust - [16] Tolnegen
[14] Paradijs - [15] Hell
[E1] Bosbouw - [E2] Woningbouw

[Z] Spoorloos

Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [7] - Google Earth Wayback

Was er ook maar een Wayback Machine voor Google Earth. Maar dan wel een die situatie op een willekeurig tijdstip in de afgelopen 50 jaar weer tevoorschijn kon toveren. Veel van het landschap dat in de cyclus Omzichtig beschreven wordt, bestaat immers niet langer. Op sommige plaatsen (Eiland Knoek, Wikselaar, Stroomafwaarts) wordt het landschap al tijdens het gedicht veranderd, andere plaatsen zijn door erosie of plantengroei geleidelijk, maar ontegenzeggelijk anders geworden dan ik ze ooit leerde kennen.

Vanuit de lucht bekeken zijn dit de plekken die horen bij de gedichten in de cyclus:

Geboortegrond

Ouderlijk huis

Begraafplaats

Amersfoortsestraat

Wilbrinkbos

Paradijs

Klaarwater

Grijze Veen

Wikselaar

Eiland Knoek

Beulekampersteeg

Carpe mortem

Kolkplas

Solse Gat

De jonkers

Bosbouw

Woningbouw

Twaalf Apostelen

Uitgeweken

Buitenlust

Gekke Steven

Didymus

Zeumerse Gat

Drieberg

Onderduiken

Paardeheuvel

Hell

Tolnegen

Stoet

Stroomafwaarts

Tuin

Damnatio memoriae

Spoorloos

[Deze reeks toont de gedichten nog in hun voorlaatste volgorde. Het zij zo.]

Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [6] - Omslag

Omdat ik over de inhoud van de bundel Omzichtig al lang geleden goed had nagedacht, had ik er inmiddels ook een beeld voor de omslag bij gekregen. Alleen over de kleur was ik het nog niet met mezelf eens.

Min of meer stond vast dat ik een foto wilde gebruiken die ik op 3 februari 2007 maakte van mijn oudste zoon op de hei bij Drieberg (de "Ginkelse hei"). Een kind, dat uitkijkt over een vaag glooiend landschap onder een voornamelijke blauwe lucht met in de verte een uitwaaierende wolkenband, vond ik een mooi beeld. Daarbij komt nog dat je, als je goed kijkt, ziet dat het kind op de foto niet in die verte kijkt, maar schuin naar links, naar iets wat zich buiten de waarneming van de fotograaf afspeelt.

Het lettertype moest - net zoals de inhoud - de Garamond zijn, voor de kleuren had ik diverse mogelijkheden uitgeprobeerd. Het best bevielen me de olijfgroene en de zwarte. Ik ging ervan uit dat het de laatste zou worden, met de foto over de hele breedte van de omslag.

Bij de uitgeverij dachten ze daar heel anders over. De door mij ingestuurde zwarte variant werd te somber bevonden en uiteindelijk werd het deze:

Ik was daar niet ontevreden over. Niet alleen komt de kleur blauw mooi uit, maar de buitenzijde toont nu een symmetrie die ook in de inhoud is terug te vinden. Dat laatste kunnen de vormgevers niet geweten hebben. Serendipiteit noemt men dat.

Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [5] - Geefuitsnelweg

Je wordt hier uitgegeven met een haast

alsof de duivel op de letters aast.

Wanneer tijd geld is, is geld tijd:

zo weinig kost vandaag de eeuwigheid.

[vrij naar Achterberg]

Met 5000 auteurs in het fonds en 80 auteurs per dag die bezig zijn met het uitgeven van een boek moet er wel heel efficiënt worden gewerkt bij een uitgeverij als Boekscout.
In de mail die ik ontving nadat het door mij ondertekende contract was ontvangen, werd daarom uiteengezet hoe de contacten in het vervolg zo helder en soepel mogelijk (lees: kort) kunnen verlopen. Zelf bellen kan niet, je kunt wel een belafspraak van 5 minuten aanvragen (alleen naar een vast telefoonnummer, en uitsluitend op bepaalde uren van de dag). Alles wat langer dan 5 minuten duurt, moet via de mail. Die wordt wel zoveel als mogelijk de volgende werkdag beantwoord.

Uiteraard heb ik er alle begrip voor dat je met 80 boeken per dag onderhanden moet woekeren met je tijd. Veel tijd heb ik als auteur ook niet nodig, in elk geval niet voor de tekst.
Helder is dat dit geen uitgever is die investeert in het oeuvre van zijn auteurs, het zou ook niet redelijk zijn om dat te verwachten.

Ik ben beland op de uitgeefsnelweg. Het motto lijkt "geef uit, snel weg". Misschien moet ik daar gewoon even aan wennen.

Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [4] - Stem des volks

Zonder potentieel koperspubliek heeft het, zelfs voor een printing on demand-uitgeverij, geen zin om boeken te publiceren. Om die reden wordt aspirant-auteurs (en ik neem aan ook auteurs met meerdere titels op hun naam) gevraagd om een lijst van 40 e-mailadressen aan te leveren voor een eenmalige promotiemailing bij het verschijnen van het boek.

Wie wel en wie niet? Bij het selecteren van geschikte adressen overweeg je hoe welwillend de persoon in kwestie zal staan tegenover het ontvangen van een bericht zonder verplichting (het blijft immers een verzoek om een kleine gunst) en met name hoe snel je antwoord zou kunnen verwachten. 

Tevens biedt het de mogelijkheid om, in mijn geval, dichters met wie ik al enkele jaren geen contact meer heb, op de hoogte te brengen van het verschijnen van de bundel. Wanneer dichters elkaar niet schriftelijk de kop inslaan, vanwege afwijkende interpretaties of misplaatste loyaliteit met anderen, filosoferen ze over de manier waarop je zou kunnen komen tot publicatie van je werk voor een groter publiek dan uitsluitend de leden van een dichtsite. Leven deze mensen nog? Zijn ze nog bereikbaar?

Uit de groep dichters, familie, vrienden en collega's vormde ik een lijst van ruim 70 mailadressen en op een late avond stuurde ik hen allen een mail.

De respons viel mij erg mee: de eerste reageerde per ommegaande en voor de middag van de volgende dag had ik al 23 positieve reacties binnen: 13 dichters, 5 familieleden/vrienden en 5 collega's. Aan het eind van de dag stond de teller op 35. Inmiddels meldden zich ook de onvermijdelijke beantwoorders die volstonden met "Wat leuk!" of woorden van gelijke strekking, maar het regeltje "Ik geef toestemming [...]" achterwege lieten. Hoe moeilijk kan het zijn om een stukje tekst te kopiëren en terug te sturen?

En er bleven de afwezigen, waaronder ook collega-dichters. Ik zal er maar niet meteen conclusies uit trekken, maar teleurstellend is het wel.

Inmiddels, 5 dagen na het verschijnen van de bundel, zijn er 10 exemplaren verkocht. Dat valt dan weer mee.

Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [3] - Correctie

Corrigeren valt niet mee!

Ik geef toe dat ik wel eens meewarig de wenkbrauwen fronste bij het ontdekken van een drukfout in een bij een grote uitgeverij verschenen boek. Maar ook mij was het bijna overkomen. Eigenlijk was ik al van plan de drukproef met een half dichtgknepen oog door te nemen; de beoordelaar van het manuscript had immers niet meer dan twee komma's toe te voegen? De ontbrekende hoofdletter had ik zelf naderhand ontdekt.

Toch blijkt het mogelijk dat in een manuscript van niet meer dan 3424 woorden nog een fout verscholen is gebleven. In dit geval stond er "zinen" in plaats van "zinnen" en die fout moet al sinds 2005 in het document gestaan hebben, het tijdstip dat ik het voor het eerst in Word intikte.

Langer kijken heeft uiteindelijk geen zin meer, er komt een moment dat de proeven terug moeten. En dat is gebeurd. De eersteling is losgelaten in de wereld.

Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [2] - Contact en contract

Zaterdagmiddag verstuurde ik het manuscript, maandag reeds werden de eerste pogingen gedaan om telefonisch contact met mij te leggen. Uiteindelijk kwam er een telefonische afspraak tot stand om mij de verdere gang van zaken uit te leggen. Om te beginnen de mededeling dat mijn bundel kon worden uitgegegeven. Dat was al een aardige stap voorwaarts.

Het is duidelijk te merken dat de gemiddelde auteur bij Boekscout weinig weet van uitgevers, printing on demand en zoekmachines op internet en dat een groot deel van de verstrekte informatie er op gericht is om die zaken uit te leggen en misplaatste hoge verwachtingen van verkoopcijfers al meteen de kop in te drukken. Ik liet het vriendelijk over me heen komen en probeerde door een opmerkingen hier en daar zoveel mogelijk de langste lussen in het verhaal af te snijden.
Een uitgeverij als Boekscout werkt zonder voorraad, produceert pas wanneer er betaald is en werpt zo min mogelijk drempels op, zodat zoveel mogelijk auteurs hun werk in hun etalage kunnen krijgen en vele kleine visjes uiteindelijk een hele grote kunnen worden.
Geen slecht concept, maar het heeft ongetwijfeld consequenties voor de relatie tussen uitgever en auteur. En waarschijnlijk betekent het een sterke focus op marketing en efficiency.

Waar het de inhoud van het werk betreft, ligt de nadruk op welwillendheid ten opzichte van het persoonlijke verhaal van de auteur. Het geeft me de indruk dat het bij de meerderheid van de inzendingen gaat om getuigenissen en zo lang daarin niemand wordt geschoffeerd is het goed.
Goddank is het literair snobisme dat je bij de meeste grote uitgeverijen tegenkomt hier geheel afwezig, maar dat gaat gepaard met het - voorzover mijn ervaring reikt - totaal afwezig zijn van literaire notie. Dat bleek uit het "leesrapport" dat mij werd voorgelezen en uit het feit dat de beoordelaar zonder overleg vooraf van plan was de inhoudsopgave van achterin de bundel naar voorin te verhuizen. Dat daarbij de hele indeling van gedichten over de linker- en rechterpagina's om zeep zou worden geholpen, was blijkbaar niet bij haar opgekomen. Maar uiteraard geen probleem, na mijn uitleg was duidelijk dat de inhoudsopgave weer teruggezet werd op zijn oude plek.
Tevens blijkt het uit de inhoud van de webshop: de grootste gemene deler van de daar te koop aangeboden dichtbundels wordt gevormd door getuigenissen, al dan niet op rijm, waarbij de rij van inspiratoren aangevoerd wordt door nare ziekten en God.

De redacteursarbeid geeft een gedegen indruk: er ontbraken twee komma's na gesproken taal, wat mij steeds niet was opgevallen. Zelf vond ik nog een ontbrekende hoofdletter. Bij het persklaar maken toch nog even goed naar kijken.

De vanaf hier te volgen route is simpel. Teken het contract en stuur het op, zorg voor tenminste 40 mensen die een promotiemailing willen ontvangen (uiteraard zonder verplichting tot koop) en word het eens over de vormgeving. Over dat laatste had ik al nagedacht.

Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [1] - Aanloopje

Uiteindelijk hak je de knoop door. 

Inmiddels is het genoegzaam duidelijk dat de - toch al uiterst beperkte - markt voor poëzie niet gemakkelijk via een "grote" uitgever te betreden is wanneer je niet behoort tot de categorieën vrouw en onder de dertig. Uiteraard zullen de dichters die wel aan een grote uitgeverij verbonden om het hardst roepen dat daar met name de kwaliteit de doorslag heeft gegeven. Geloof ze niet, the unknown unknown is immers niet zichtbaar te maken.
De grote uigeverijen kijken helemaal niet naar kwaliteit, maar vooral naar verkoopbaarheid (en geef ze maar eens ongelijk in de huidige tijd). 
Bijna tien jaar geleden velde een redacteur van Nederland's grootste zelfstandige uitgever daarbij het oordeel "niet modern genoeg" over mijn ingezonden werk en dat was het dan. Mijn voornemen om met mijn 50e een bundel te hebben kunnen publiceren bleef een voornemen. Kleinere uitgeverijen vragen de auteur om minstens 75% van de productiekosten voor te financieren, wat al snel kan oplopen tot duizend euro. Je neemt het voor kennisgeving aan en de bundels, die al jaren in elektronische vorm klaarliggen, blijven opgeslagen in de duisternis van de harde schijf. Dan maar geen publicatie.

Maar het blijft ergens knagen. Ook omdat collega-dichters wel met bundels komen: sommigen gevraagd (Marmer, Demer), anderen letterlijk via de Copyshop en weer anderen via Boekscout of Blurb. 
Boekscout? Blurb? 
Op het internet bieden vele uitgeverijen gebaseerd op het concept van printing on demand hun diensten aan. Zonder uitzondering breken ze de staf over de werkwijze van traditionele uitgeverijen die auteurs vooraf laten betalen (een terecht verwijt overigens) en alle schijnwerpers richten op het ultieme moment waarnaar elke auteur uitziet, namelijk het heilige ogenblik dat hij zijn eigen boek voor het eerst tastbaar in handen krijgt. Een naam als www.mijnbestseller.nl zegt eigenlijk al genoeg. Denk je.

Hoe meer ik er over nadacht, des te aantrekkelijker kwam de mogelijkheid in beeld. Behalve de wens om een eigen bundel in de boekenkast te hebben (ijdelheid, ik geef het toe), is het prettig om bij voordrachten op de vraag of ik een bundel heb gepubliceerd nu eindelijk eens geen nee te hoeven verkopen.
Bij het bekijken van de websites van de diverse aanbieders bleek al snel dat het gemak de mens dient. De uitgever zorgt voor het productie- en distributieproces, de auteur levert de inhoud en waar mogelijk de vormgeving aan. Voor wie niet zo nodig geld hoeft te verdienen aan zijn bundel, maar geen risico wil lopen een verkieslijk alternatief boven zelfwerkzaamheid bij de copyshop.

Mijn keuze viel op Boekscout, deels omdat deze site de minste blabla bevatte, deels omdat de bundel van dichteres Daphne Kalff daar ook is uitgegeven en er prima uitzag en tenslotte omdat de software die door Blurb geleverd wordt er niet in slaagde om mijn RTF-document ongeschonden te importeren en daarbij ook nog mekkerde over copyright op het Garamond-font (dat mij lief is) in een e-book (waarom ik niet gevraagd had).

Over het aan te leveren manuscript hoefde ik ook niet lang na te denken. Waar ik nog altijd niet 100% zeker ben van de samenstelling van mijn andere bundels, is Omzichtig al een aantal jaren een ongewijzigd en goed opgebouwd geheel, met een mooie symmetrie in de gedichten en een titel die de lading dekt.

Uiteindelijk hakte ik de knoop door en stuurde de bundel Omzichtig in naar uitgeverij Boekscout.


Omzichtig is te koop via uitgeverij Boekscout: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5183

Omzichtig gebundeld [0] - Aankondiging

Als het goed is, verschijnt nog deze maand mijn debuutbundel Omzichtig bij uitgeverij Boekscout. De bundel bestaat uit 33 gedichten, samengebracht in het landschap waarin ik opgroeide, de Gelderse Vallei. Binnenkort volgen meer details. Nu eerst enkele beelden om de sfeer te bepalen.